Το άρθρο που ακολουθεί το έχει επιμεληθεί η κ. Ειρήνη Βουκκαλή (Διευθύντρια Διασφάλισης Ποιότητας της ENVITECH)
Τον Οκτώβριο του 1980 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε την 16η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής με κύριο στόχο τον περιορισμό της πείνας στον πλανήτη.
Σήμερα η πείνα απειλεί περισσότερο από 800 εκατομμύρια ανθρώπουhttp://www.envitech.org/el/news/world-day-of-food-16-october/ς στον πλανήτη και ο υποσιτισμός, η διατροφική ανασφάλεια, οι άθλιες συνθήκες υγιεινής και ο περιορισμός της βιοποικιλότητας είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των υπό ανάπτυξη χωρών. Αντίθετα στις ανεπτυγμένες χώρες το πρόβλημα της παχυσαρκίας απειλεί την υγεία εκατομμυρίων πολιτών. Η εντατικοποίηση του πρωτογενούς τομέα της παραγωγής γεωργικών προϊόντων ζωικής και φυτικής προέλευσης, η ραγδαία ανάπτυξη τεχνολογιών μεταποίησης και συντήρησης τροφίμων και η υπερκατανάλωση «βιομηχανοποιημένων τροφίμων», δημιούργησαν καινούργια πρότυπα διατροφής και διαφοροποίησαν σημαντικά τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων.
Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, ημέρα που το 1945 ιδρύθηκε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ.
Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP), ο συνδυασμός κλιματικών αλλαγών, υποβάθμισης του εδάφους και ανεπάρκειας των υδάτινων πόρων ίσως προκαλέσουν τη μείωση της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων σε ποσοστό που φτάσει το 25% μέχρι το 2050.
Ένα τέτοιο δεδομένο θα έχει ως αποτέλεσμα ακόμα πιο δραματικές επιπτώσεις στην ήδη υπάρχουσα- παγκόσμια διατροφική κρίση, καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις ο πληθυσμός της γης θα έχει αυξηθεί κατά δύο δισεκατομμύρια κατοίκους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, η αύξηση των τιμών που παρατηρήθηκε παγκοσμίως το 2008, οδήγησε άλλα 110 εκατομμύρια άνθρωπους σε όλο τον κόσμο στην φτώχεια. Τις επόμενες μάλιστα δεκαετίες, οι τιμές των τροφίμων ίσως αυξηθούν δραματικά προσεγγίζοντας ποσοστά της τάξεως του 50%. Επιπλέον αναφέρεται ότι τεράστιες καλλιεργητικές εκτάσεις παγκοσμίως έχουν καταστεί ακατάλληλες για καλλιέργεια, ενώ οι κατάλληλες για αλίευση εκτάσεις των θαλασσών παγκοσμίως έχουν μειωθεί αισθητά. Η ανεπάρκεια των υδάτινων πόρων εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε μείωση της καλλιέργειας των δημητριακών κατά 12%, ενώ οι όλο συχνότερες και πιο επιζήμιες επιδρομές εντόμων, οι αρρώστιες και οι ιοί στους σπόρους ίσως έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων παγκοσμίως κατά 6%.
Παγκόσμια Παραγωγή Κυριοτέρων Τροφίμων
Η σημερινή κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων ολοένα και αυξάνεται. Η παγκόσμια παραγωγή κρέατος αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί από τα 229 εκατομμύρια τόνους (1999-2001) σε 465 εκατομμύρια τόνου μέχρι το 2050 ενώ η παραγωγή γάλακτος προβλέπεται από του 580 εκατομμύρια τόνους να ανέλθει στους 1043 εκατομμύρια. Παράλληλα εκτιμάται σε παγκόσμιο επίπεδο μείωση της παραγωγής σίτου της τάξεως του 5%, αισθητή αύξηση της κατανάλωσης κατά 2% και σημαντική πτώση των αποθεμάτων κατά 10% περίπου, τα οποία ωστόσο αναμένεται να παραμείνουν σε συγκριτικά υψηλά επίπεδα (174 εκ. τ.). Η φετινή παγκόσμια παραγωγή ρυζιού (2010) προβλέπεται ότι θα φθάσει στα 456 εκατ. τόνους, έναντι 441 εκατ. Τόνων από την προηγούμενη χρονιά
-Διατροφή και κλιματική αλλαγή
Οι κλιματικές αλλαγές που συντελούνται στον πλανήτη έχουν αντίκτυπο, έμμεσο ή άμεσο, σε κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής, όμως πουθενά η επίδραση αυτή δεν διαγράφεται τόσο δραματικά όσο στον τομέα της διατροφής. Οι απότομες κλιματικές αλλαγές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα καταστρέφουν σοδιές και ζωικό βασίλειο. Οι όλο και συχνότερες πλημμύρες και ξηρασίες καθιστούν την αγροτική παραγωγή ένα δύσκολο στοίχημα
για τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτήν. Οι διαταραχές στον κύκλο
του νερού, αποτέλεσμα και αυτές των κλιματικών αλλαγών, καθιστούν το
πολύτιμο αυτό στοιχείο σπάνιο και αυξάνουν το κόστος παραγωγής τροφίμων,
ή και το καθιστούν απαγορευτικό. Οι αλλαγές στην στάθμη και την
θερμοκρασία της θάλασσας επηρεάζουν άμεσα την αλιεία, αλλοιώνοντας τα
θαλάσσια οικοσυστήματα και οδηγώντας σε εξαφάνιση είδη από τα οποία
εξαρτώνται παραθαλάσσιοι πληθυσμοί.-Η διατροφή στον δυτικό κόσμο
Η παγκόσμια άνοδος των τιμών των τροφίμων έρχεται να επιβαρύνει το πρόβλημα της κακής διατροφής των κατοίκων του ανεπτυγμένου κόσμου, καθώς οι πρώτες διατροφικές ύλες γίνονται όλο και πιο ακριβές, με αποτέλεσμα τα άτομα να στρέφονται σε φτηνότερα, και συνήθως χαμηλότερης ποιότητας και διατροφικής αξίας, τρόφιμα, με συνέπειες για την υγεία τους. Έτσι, η διατροφική αξία των καθημερινών γευμάτων των κατοίκων του δυτικού κόσμου υποβαθμίζεται ακόμα περισσότερο. Αποτέλεσμα είναι η σταθερή αύξηση, χρόνο με το χρόνο, των ποσοστών μεταβολικού συνδρόμου και παχυσαρκίας ανάμεσα σε ενήλικες και παιδιά. Η παχυσαρκία δεν αποτελεί απλά αισθητικό πρόβλημα, αφού σημαντικές κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι σχετίζεται άμεσα με χρόνια νοσήματα όπως η καρδιαγγειακή νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η οστεοπόρωση ακόμη και ο καρκίνος.
Οι διαταραχές της διατροφής όμως μπορούν να είναι και άλλης μορφής. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται όλο και πιο συχνά μια νέα μορφή διαταραχής που χτυπά κυρίως νεαρές έφηβες, η νευρογενής ανορεξία. Ψυχογενής και πολύ επικίνδυνη, η νευρογενής ανορεξία αφορά στον υπερβολικό περιορισμό ή και το σταμάτημα της διατροφής. Ακόμη και όταν δεν αποβεί μοιραία, η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές, μη αναστρέψιμες βλάβες στην υγεία και την ανάπτυξη της εφήβου.
-Υπάρχουν λύσεις;
Η σωστή διατροφή αποτελεί πάντα το ζητούμενο, έτσι ώστε άτομα και πληθυσμοί να διατηρούνται υγιείς και παραγωγικοί. Για την επίλυση των διατροφικών προβλημάτων του πλανήτη είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα και να αναληφθεί δράση τόσο από τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς, όσο και από τα ίδια τα άτομα. Μία ατομική κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση είναι η επιστροφή στις παραδοσιακές διατροφικές αξίες. Ισορροπημένη και ήπια στην προετοιμασία και τις πρώτες ύλες της, η παραδοσιακή διατροφή κάθε τόπου αξιοποιεί τα τοπικά προϊόντα, τονώνει τις τοπικές οικονομίες, δεν επιβαρύνει το περιβάλλον με ρύπους μεταφοράς πρώτων υλών και συσκευασίας και σέβεται τις βιολογικές ιδιαιτερότητες και τον τρόπο ζωής των πληθυσμών που την ακολουθούν. Ειδικότερα για την χώρα μας, η εφαρμογή των κανόνων της μεσογειακής διατροφής, μιας διατροφής πλούσιας σε λαχανικά, ψάρι και ελαιόλαδο, σε συνδυασμό με άσκηση, μπορεί να συμβάλει ενεργά στην διατήρηση της καλής υγείας και την αποφυγή χρόνιων παθήσεων και λοιπών προβλημάτων υγείας.
Η Π.Η.Δ. σε αριθμούς κατά την Greenpeace:
- Περισσότεροι από 850 εκ. άνθρωποι εξακολουθούν να πεινούν σε όλο τον κόσμο.
- 2 δις. άνθρωποι υποφέρουν από χρόνια έλλειψη θρεπτικών ουσιών.
- 40 εκ. άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από πείνα, ενώ καθημερινά παράγονται 356 κιλά δμητριακών ανά άτομο.
- Μεταξύ 1967- 1997, η παγκόσμια παραγωγή δημητριακών αυξήθηκε κατά 84% και ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 67%, εξασφαλίζοντας ένα καθεστώς επισιτιστικής ασφάλειας σε παγκόσμιο επίπεδο.
- 75% της καλλιεργήσιμης γης στην Ευρώπη προορίζεται για την παραγωγή ζωοτροφών.
- Για κάθε δολάριο που ξοδεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την καταπολέμηση του υποσιτισμού στον κόσμο, η βιομηχανία τροφίμων ξοδεύει 500 δολάρια για την προώθηση των επεξεργασμένων τροφίμων. Η βιομηχανία τροφίμων σπαταλά 40 δις. δολάρια σε διαφήμιση.
- Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αυτή τη στιγμή 300 εκ. ενήλικες σε όλο τον κόσμο είναι παχύσαρκοι. 100 εκ. περισσότεροι από το 1995.
- Μέχρι το 2020, η παχυσαρκία και οι επιπλοκές που δημιουργεί (καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτης και ορισμένοι τύποι καρκίνου) θα ευθύνονται για το 72% των θανάτων παγκοσμίως. Το 1998, το αντίστοιχό ποσοστό ήταν της τάξεως του 60%.
- Στη Ρωσία και στη Βραζιλία, σύμφωνα με στοιχεία του 1996 και 1998, τα υπέρβαρα άτομα αντιπροσωπεύουν το 45,4% και 31,8% του ενήλικου πληθυσμού αντίστοιχα. (6)
- Από το 1979 μέχρι τα μέσα ‘90, η ετήσια κατανάλωση κρέατος στο νότιο ημισφαίριο αυξήθηκε κατά 70 εκ. Τόνους, σε αντίθεση με μια αύξηση 26 εκ. τόνων που σημειώθηκε στο βόρειο ημισφαίριο.
- Οι Η.Π.Α., η Κίνα, η Ε.Ε (28) και η Βραζιλία αποτελούν το 33% του παγκόσμιου πληθυσμού, το οποίο καταναλώνει το 60% της παγκόσμιας παραγωγής μοσχαριού, περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας παραγωγής πουλερικών και περισσότερο από το 80% της παραγωγής χoιρινού.
- Στις Η.Π.Α. περισσότερο από το 40% των παραγόμενων τροφίμων πετιέται στα σκουπίδια, με κόστος πάνω από 100 δισ. δολάρια για την αμερικάνική κοινωνία. Υπολογίσθηκε ότι το 14% των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια ενός νοικοκυριού βρίσκεται πακεταρισμένο και δεν έχει λήξει.
- Αν κάθε αμερικάνος και κάθε ευρωπαίος μειώσει την κατανάλωση κρέατος κατά 5%, αν δηλαδή τρώει ένα πιάτο λιγότερο την εβδομάδα, τότε θα παραχθεί ποσότητα δημητριακών ικανή να θρέψει 25 εκατομμύρια ανθρώπους.
- Αν οι 670 εκ. τόνοι από την παγκόσμια παραγωγή δημητριακών που προορίζεται για ζωοτροφές μειώνονταν κατά 10%, τα περίσσια δημητριακά θα έφταναν για να θρέψουν 225 εκατομμύρια ανθρώπους.
- 5 πολυεθνικές ελέγχουν το 90% του παγκόσμιου εμπορίου δημητριακών.
- Μία πολυεθνική, η Μονσάντο ελέγχει το 91% των μεταλλαγμένων σπόρων στον κόσμο.
- 6 πολυεθνικές (BASF, Bayer, Dow, Dupot, Μonsanto και Syngenta) ελέγχουν το 75-80% της παγκόσμιας αγοράς φυτοφαρμάκων. Το 1994, ο αντίστοιχος αριθμός εταιριών ανερχόταν στις 12.
- Η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος καταστρέφει δάση σε ραγδαίο ρυθμό. Στην κεντρική Αμερική, τα τελευταία 40 χρόνια, το 40% των τροπικών δασών έχει καταστραφεί ή καεί για να μετατραπεί σε βοσκοτόπια βοειδών.
- 10.000 διαφορετικά είδη έχουν χρησιμοποιηθεί από ανθρώπους για την παραγωγή τροφής εδώ και 10.000 χρόνια. Σήμερα, μόνο 150 είδη τρέφουν την ανθρωπότητα και μόνο 12 είδη παρέχουν το 80% της θερμιδικής αξίας – το στάρι, το ρύζι, το καλαμπόκι και η πατάτα καλύπτουν το 60%.
- Κάθε ένα 12 μήνες ο οργανισμός μας δέχεται περίπου 7 Kg συντηρητικά ουσίες που περιέχονται
στα τρόφιμα και οι οποίες ευθύνονται για την πρόκληση καρκίνου
http://www.envitech.org/el/news/world-day-of-food-16-october/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου