Σωστή διατροφή πριν και μετά την άσκηση

Όσοι ασκούνται συχνά έχουν απορίες όπως «τι να φάω πριν ή μετά την άσκηση;» ή «πόση ώρα πρέπει να περιμένω μετά το γεύμα για ν' ασκηθώ»; Οι απαντήσεις στις απορίες αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές όσο αφορά την αποτελεσματικότητα της άσκησης, τόσο για την ενέργεια και την αποκατάστασή σας, όσο και για τη σιλουέτα σας.  Δείτε, λοιπόν τι να καταναλώσετε πριν και μετά την άσκηση, προκειμένου να νιώθετε δυνατές και να χαρείτε τα αποτελέσματα στο σώμα σας σε χρόνο... dt.

Πριν την άσκηση

Το γεύμα ή snack πριν την άσκηση  θα πρέπει να ικανοποιεί δύο συνθήκες. Αφενός, κατά τη διάρκεια της άσκησης δε θα πρέπει να πεινάτε, αφετέρου είναι επιθυμητό να μην υπάρχει άπεπτη τροφή στο στομάχι σας. Αν ξεκινάτε τη γυμναστική με εντελώς άδειο στομάχι, δεν θα έχετε την ενέργεια που απαιτείται για να ολοκληρώσετε το πρόγραμμά σας, καθώς τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μειώνονται δραματικά, κι εσείς νιώθετε αδύναμες και ένα βήμα πριν την λιποθυμία. Ένα γεμάτο στομάχι από την άλλη κατά τη διάρκεια της άσκησης μπορεί να προκαλέσει ναυτία, φούσκωμα, ενώ οι μυϊκές κράμπες δεν θ' αργήσουν να σας επισκεφτούν.
Αυτά μπορούν να αποφευχθούν καταναλώνοντας ένα μικρό γεύμα-σνακ τουλάχιστον 1 ώρα πριν την άσκηση. Επιλέξτε snacks με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, που θα προσφέρουν την απαιτούμενη ενέργεια για την επιτυχή ολοκλήρωση της άσκησης και χαμηλή σε λίπος,  δεδομένου ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο το λίπος για να χωνευτεί. Επίσης, να θυμάστε, ότι ενώ η κατανάλωση τροφίμων υψηλών σε φυτικές ίνες είναι σημαντική για την υγεία, είναι καλύτερο να καταναλώνονται μετά ή πολύ πριν τη γυμναστική, καθώς δημιουργούν αέρια και άλλες γαστρεντερικές ενοχλήσεις που θα σας κάνουν να αισθάνεστε άβολα καθώς θα γυμνάζεστε.
Προτεινόμενα τρόφιμα 1 ώρα  πριν την άσκηση

• 1 ποτήρι γάλα 1,5% με ½  φλιτζάνι δημητριακά ολικής αλέσεως και φέτες μπανάνας
• 1 κεσεδάκι γιαούρτι (έως 2% λιπαρά) με 1 μπανάνα ή 1 μήλο
• 1 κεσεδάκι γιαούρτι (έως 2% λιπαρά) με ½  φλιτζάνι δημητριακά ολικής αλέσεως
• 1 κεσεδάκι γιαούρτι (έως 2% λιπαρά) με γεύση φρούτου
• 1 bagel με βούτυρο ξηρών καρπών (πχ φυστικοβούτυρο, βούτυρο αμυγδάλου κτλ)
• 1 κεσεδάκι γιαούρτι 2% με 1 μπάρα δημητριακών ολικής αλέσεως
• 2-3 κράκερς με λίγο τυρί
• Ομελέτα με λαχανικά
• 1 τοστ ή σάντουιτς με τυρί χαμηλών λιπαρών και λαχανικά όπως ντομάτα και μαρούλι
• Τυρί κότατζ με κομμάτια φρούτων
• 2 μπισκότα digestive
• 1 φέτα ψωμί ή 2 φρυγανιές με λίγο μαρμελάδα ή μέλι
• 1 μπολ με βρώμη με άπαχο γάλα
• 1 ψωμάκι ολικής άλεσης με φρούτα
• 1 φέτα ψωμί με λίγο φυστικοβούτυρο
• 1 μικρή μπανάνα ή 1 μήλο με λίγα αμύγδαλα
• Φέτες μήλου, αλειμμένες με φυστικοβούτυρο
• ½ φλιτζάνι μαγειρεμένο ρύζι με ½ ποτήρι γάλα 1.5% λιπαρά, λίγες σταφίδες και κανέλα
• 1 κομμάτι κέικ με φρούτα
• Μπισκότα ολικής με σύκα (ή φρούτα)

Όλες αυτές οι επιλογές δε θα βαρύνουν το στομάχι σας και θα μπορέσετε να τα χωνέψετε γρήγορα, μέσα σε περίπου μία ώρα.
Αν πρόκειται να πάτε στο γυμναστήριο σε 15-30 λεπτά, φτιάξτε ένα εύκολο και απλό smoothie, που όχι μόνο θα σας δώσει την απαραίτητη ενέργεια που χρειάζεται ο οργανισμός σας για να ανταπεξέλθει στο πρόγραμμα ασκήσεων αλλά και θα σας χαρίσει τα απαραίτητα εκείνα θρεπτικά συστατικά που θα επιταχύνουν τις διαδικασίες της καύσης λίπους.  Προσθέστε στο μπλέντερ άπαχο γάλα, μερικά παγωμένα berries, μια μικρή μπανάνα και 2-3 αμύγδαλα και πιείτε το λίγο πριν ξεκινήσετε την προπόνησή σας.
Γενικότερα, όσο πιο κοντά χρονικά στην άσκηση καταναλώνετε ένα γεύμα, τόσο πιο μικρό θα πρέπει να είναι, ώστε να υπάρχει περιθώριο για την πλήρη κένωση του στομάχου. Εάν υπάρχει περισσότερος διαθέσιμος χρόνος πριν από την άσκηση, μπορείτε να καταναλώσετε ένα μεγαλύτερο γεύμα (3 με 4 ώρες πριν από την άσκηση). Επειδή το σώμα χρειάζεται 4-6 ώρες να πέψει το λίπος, περίπου 3 ώρες να πέψει την πρωτεΐνη και 2 ώρες για τους υδατάνθρακες, είναι σημαντικό να μειώσετε την περιεκτικότητα πρωτεΐνης και λίπους των γευμάτων και σνακ όσο πλησιάζει η ώρα της γυμναστικής.
Επομένως, εάν η γυμναστική σας απέχει 3-4 ώρες, φάτε ένα πλήρες γεύμα που συνδυάζει πρωτεΐνη, λίπος και υδατάνθρακες και μετά καταναλώστε ένα μικρό υδατανθρακούχο σνακ κοντά στην ώρα της γυμναστικής σας.
Μην ξεχνάτε τα υγρά: Θα πρέπει να διασφαλιστεί η επαρκή πρόσληψη υγρών πριν από την προπόνηση, τα οποία μπορούν να ληφθούν ακόμα και 15 με 30 λεπτά πριν την προπόνηση για να βοηθήσουν στη διασφάλιση επαρκούς υδάτωσης. Μέχρι 30 λεπτά πριν την προπόνηση επιτρέπεται μισό λίτρο υγρών, ενώ 15 λεπτά πριν η πρόσληψη υγρών περιορίζεται στο ένα ποτήρι νερό.

Τρόφιμα που θα πρέπει να  αποφύγετε πριν την άσκηση

Οποιοδήποτε τρόφιμο πλούσιο σε φυτικές ίνες και λίπος όπως τηγανιτά, τσιπς, γλυκά, κρέας με μεγάλη περιεκτικότητα λίπους, ντόνατς, τυριά πλούσια σε λιπαρά καθώς επίσης μπαχαρικά, αλμυρά.

Διατροφή μετά την άσκηση

Πολλές ίσως  πιστεύετε πως μετά την  άσκηση με ένα μικρό γεύμα-σνακ θα πάει χαμένη όλη η προσπάθεια που κάνατε. Μύθος που πρέπει να καταρριφθεί! Το γεύμα μετά την άσκηση είναι κι αυτό μέγιστης σημασίας. Η σωστή επιλογή ενός σνακ θα βοηθήσει στην αποκατάσταση των υγρών και ηλεκτρολυτών του σώματος, του μυϊκού  και ηπατικού γλυκογόνου  και στην ανακατασκευή των μυϊκών ινών  και την αναπλήρωση της χαμένης ενέργειάς τους. Το γεύμα αυτό πρέπει να περιέχει δύο πράγματα: πρωτεΐνη και υδατάνθρακα – και φυσικά νερό. Φροντίστε να το καταναλώσετε μισή με 1 ώρα μετά την άσκηση.
Επιλέξτε «έξυπνα» τρόφιμα που σας εφοδιάζουν και με άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως:

• Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών με φρέσκα φρούτα
• Λαχανικά και πιτούλες
• Αυγό με 1 φέτα ψωμί
• 1 κονσέρβα τόνου σε νερό με 1 φέτα ψωμί
• 1 φέτα ψωμί με 1 κουταλάκι του γλυκού φυστικοβούτυρο και 1 κουταλάκι του γλυκού μαρμελάδα
• Μπάρες δημητριακών ολικής αλέσεως
• Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών με σταφίδες
• 100% φυσικό χυμό πορτοκάλι και αυγό βραστό
• 1 μπανάνα και 2 φέτες γαλοπούλα βραστή
• Γάλα 1.5% λιπαρά  με δημητριακά
• 1 μπολ με βρώμη με άπαχο γάλα
• Μισό σάντουιτς ολικής αλέσεως με φυστικοβούτυρο ή γαλοπούλα/κοτόπουλο
• Σοκολατούχο γάλα
• Σάντουιτς με γαλοπούλα, ζαμπόν , κοτόπουλο ή καπνιστό μοσχάρι
• Φρυγανιές με τυρί χαμηλό σε λιπαρά
• Ψωμί με τυρί κότατζ και ντομάτα, αλάτι/πιπέρι για τη γεύση
• Λαχανικά με χούμους
• Τυρί κότατζ με κομμάτια φρούτων

Ή με τη μορφή γεύματος:

• Ένα burger γαλοπούλας
• Σαλάτα με τόνο ή σολoμό
• Ομελέτα με λαχανικά με ψωμί Λαχανικά stir-fry με κοτόπουλο, γαρίδες, edamame φασόλια ή τόφου
• Φιλέτο κοτόπουλο ή γαλοπούλας με λαχανικά
• Ζυμαρικά με ντομάτα
• Οποιοδήποτε κανονικό γεύμα που περιλαμβάνει άπαχη πρωτεΐνη, άμυλο και λαχανικά

Συμπερασματικά

Η διατροφή πριν και μετά την άσκηση είναι πολύ σημαντική και αυτό γιατί τρώγοντας  σωστά θα μπορέσετε να παρατηρήσετε στον εαυτό σας σημαντικές αλλαγές, όπως το να νιώθετε  πολύ ενεργητικές, ευδιάθετες, θα δείτε αλλαγές στο σώμα σας ή από την άλλη πλευρά αν το γεύμα σας δεν είναι και το πιο κατάλληλο μπορεί να  νιώθετε εξαντλημένες και κουρασμένες, κοιτάζοντας, ίσως, το ρολόι σας κάθε πέντε λεπτά κατά τη διάρκεια που ασκείστε.
Η Αλεξάνδρα Δαμβουνέλη είναι Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, PGCert Διατροφής Αθλητών