Επισήμανση στις ετικέττες τροφίμων

|

Κοινοτική Νομοθεσία

Γενικά – Οριζόντια νομοθεσία

Το βασικό νομοθετικό κείμενο μέχρι και την 25^η Οκτωβρίου 2011 (οπότε και εκδόθηκε ο Κανονισμός 1169/2011) για την επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων είναι η Οδηγία 2000/13 (ενοποιημένο κείμενο). Σε αυτήν αναφέρονται οριζόντιες διατάξεις που εφαρμόζονται στην επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση όλων των τροφίμων

Η διατροφική επισήμανση ρυθμίζεται με την Οδηγία 90/496 (ενοποιημένο κείμενο)

Για την εφαρμογή του νέου Κανονισμού 1169/2011 υπάρχει μεταβατική περίοδος εφαρμογής 3 ετών, ενώ το επόμενο διάστημα αναμένονται να εκδοθούν και σχετικά εφαρμοστικά μέτρα.

Με το νέο Κανονισμό για την παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές προσυσκευασμένων τροφίμων, ενοποιούνται οι δύο βασικές οδηγίες (2000/13 και 90/496).

Υποχρεωτικές ενδείξεις

1. η ονομασία του τροφίμου

2. ο κατάλογος των συστατικών

3. κάθε συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα που απαριθμείται στο παράρτημα II του Κανονισμού ή προέρχεται από ουσία ή προϊόν που απαριθμείται στο παράρτημα II και το οποίο προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή ή παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν, ακόμη και σε τροποποιημένη μορφή

4. η ποσότητα ορισμένων συστατικών ή κατηγοριών συστατικών

5. η καθαρή ποσότητα του τροφίμου

6. η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας και η τελική ημερομηνία ανάλωσης («ανάλωση έως»)

7. τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης ή/και συνθήκες χρήσης

8. το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπευθύνου επιχείρησης τροφίμων που αναφέρεται στο άρθρο 8 παράγραφος 1

9. η χώρα καταγωγής ή ο τόπος προέλευσης όπως προβλέπεται στο άρθρο 25

10. οδηγίες χρήσης, εφόσον η παράλειψή τους θα δυσχέραινε τη σωστή χρήση του τροφίμου

11. για τα ποτά με περιεκτικότητα σε αιθυλική αλκοόλη μεγαλύτερη από 1,2% κατ' όγκον, η αναγραφή του αποκτηθέντος κατ' όγκον αλκοολικού τίτλου

12. διατροφική δήλωση

Απαιτήσεις διαθρεπτικής επισήμανσης                                                                                                                                                                           

• Τα στοιχεία εκφράζονται ανά 100g ή 100ml. Επιπλέον οι πληροφορίες αυτές μπορεί να αναγράφονται ανά υποδεικνυόμενη στην ετικέτα δόση ή ανά μερίδα, με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται και ο αριθμός των μερίδων που περιέχονται στη συσκευασία
• Οι πληροφορίες πρέπει να αναφέρονται στη μορφή υπό την οποία πωλείται το τρόφιμο. Όπου αυτό ενδείκνυται οι πληροφορίες αυτές , μπορεί να αναφέρονται σε παρασκευασμένο τρόφιμο, με την προϋπόθεση ότι ο τρόπος παρασκευής θα περιγράφεται λεπτομερώς και ότι η πληροφορία θα αφορά στο έτοιμο προς κατανάλωση τρόφιμο
• Οι πληροφορίες πρέπει να εμφανίζονται συγκεντρωμένες σε ένα μέρος υπό μορφή πίνακα, με τους αριθμούς σε κάθετη ευθυγράμμιση, αν το επιτρέπει ο χώρος. Σε περίπτωση έλλειψης χώρου, η αναγραφή γίνεται γραμμικά
• Οι πληροφορίες πρέπει να αναγράφονται και στα Ελληνικά, σε εμφανή θέση και κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ευανάγνωστες και ανεξίτηλες

Τρόφιμα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες

1. Σιτηρά που περιέχουν γλουτένη (δηλαδή σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, σίτος σπέλτα, σιτηρό kamut ή οι υβριδικές τους ποικιλίες) και προϊόντα με βάση τα σιτηρά αυτά, εκτός από:

α) σιρόπια γλυκόζης με βάση το σιτάρι, συμπεριλαμβανομένης της δεξτρόζης

β) μαλτο-δεξτρίνες με βάση το σιτάρι

γ) σιρόπια γλυκόζης με βάση το κριθάρι·

δ) σιτηρά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αποσταγμάτων ή αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης για αλκοολούχα ποτά και άλλα αλκοολικά ποτά.

2. Καρκινοειδή και προϊόντα με βάση τα καρκινοειδή.

3. Αυγά και προϊόντα με βάση τα αυγά.

4. Ψάρια και προϊόντα με βάση τα ψάρια, εκτός από:

α) ζελατίνη ψαριών που χρησιμοποιείται ως φορέας σκευασμάτων βιταμινών ή καροτενοειδών·

β) ζελατίνη ψαριών ή ιχθυόκολλα που χρησιμοποιείται ως διαυγαστικό μέσο σε μπίρες και οίνους.

5. Αραχίδες (φιστίκια αράπικα) και προϊόντα με βάση τις αραχίδες.

6. Σόγια και προϊόντα με βάση τη σόγια, εκτός από:

α) πλήρως ραφιναρισμένο σογιέλαιο και λίπη που προέρχονται από σόγια

β) τοκοφερόλες που έχουν αναμειχθεί με φυσιολογικό τρόπο (E306), φυσική D-άλφα τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα οξική τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα ηλεκτρική τοκοφερόλη από σπέρματα σόγιας·

γ) φυτοστερόλες και φυτοστερολεστέρες που προέρχονται από φυτικά έλαια από σπέρματα σόγιας·

δ) φυτοστανολεστέρας που παράγεται από στερόλες φυτικών ελαίων από σπέρματα σόγιας.

7. Γάλα και προϊόντα με βάση το γάλα (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης), εκτός από:

α) ορός γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αποσταγμάτων ή αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης για αλκοολούχα ποτά και άλλα αλκοολικά ποτά·

β) λακτιτόλη.

8. Καρποί με κέλυφος, δηλαδή αμύγδαλα (Amygdalus communis L.), φουντούκια (Corylus avellana), καρύδια (Juglans regia), καρύδια κάσιους (Anacardium occidentale), καρύδια πεκάν [Carya illinoiesis (Wangenh.) K. Koch], καρύδια Βραζιλίας (Bertholletia excelsa), πιστάκια (Pistacia vera), καρύδια μακαδάμια και καρύδια Κουίνσλαντ (Macadamia ternifolia) και προϊόντα με βάση τα ανωτέρω, εκτός από:

α) καρπούς με κέλυφος που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αποσταγμάτων ή αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης για αλκοολούχα ποτά και άλλα αλκοολικά ποτά.

9. Σέλινο και προϊόντα με βάση το σέλινο.

10. Μουστάρδα και προϊόντα με βάση τη μουστάρδα.

11. Σπόροι σησαμιού και προϊόντα με βάση τους σπόρους σησαμιού.

12. Διοξείδιο του θείου και θειώδεις ενώσεις σε συγκεντρώσεις άνω των 10 mg/kg ή 10 mg/litre εκπεφρασμένο ως SO2.

13. Λούπινο και προϊόντα με βάση το λούπινο.

14. Μαλάκια και προϊόντα με βάση τα μαλάκια

Επανάληψη πληροφοριών & GDAs

Στον Κανονισμό 1169/2011 προβλέπεται η επανάληψη ενδείξεων στην μπροστινή ετικέτα (Front Of Pack). Οι ενδείξεις αυτές αφορούν σε διαθρεπτικά στοιχεία και η επανάληψή τους είναι εθελοντική. Έχουν προταθεί πολλοί τρόποι αποτύπωσης των σημάνσεων αυτών όπως τα traffic lights, τα GDAs, ειδικά σήματα (πχ My Choice, healthy choice), κλπ. H αποτύπωση μέσω GDAs, είναι ο τρόπος έχει προταθεί από τον ευρωπαϊκό σύνδεσμο βιομηχανιών τροφίμων. Τα GDAs αναφέρονται στην Ενδεικτική Ημερήσια Πρόσληψη (ΕΗΠ) ενός θρεπτικού συστατικού. Αποτελούν τα αρχικά των λέξεων Guideline Daily Amount

Πως διαβάζονται τα GDAs

Tο σύστημα GDAs ή ΕΗΠ (Ενδεικτική Ημερήσια Πρόσληψη) είναι ένα έγκυρο και επιστημονικά τεκμηριωμένο σύστημα που δείχνει με απλό τρόπο, το ποσό της ενέργειας και των θρεπτικών συστατικών, που περιέχεται σε μια μερίδα τροφίμου. Τα GDAs αναγράφονται εθελοντικά, στην ετικέτα επιπροσθέτως του πίνακα διατροφικών πληροφοριών ανά 100 g/ml και βέβαια επιπροσθέτως της λίστας των περιεχομένων συστατικών. Περισσότερα...

Ειδικά θέματα επισήμανσης

Τρόφιμα που περιέχουν κινίνη ή καφείνη:

Οι απαιτήσεις για την επισήμανση των τροφίμων που περιέχουν κινίνη ή καφεΐνη περιγράφονται στον Κανονισμό 1169/2011 παράρτημα ΙΙΙ

Αλκοολούχα ποτά

Οι απαιτήσεις για την αναγραφή του ογκομετρικού αλκοολικού τίτλου κατά την επισήμανση των αλκοολούχων ποτών που προορίζονται για τον τελικό καταναλωτή περιγράφονται στον Κανονισμό 1169/2011

ΝΕΟ Οίνος και επισήμανση αλλεργιογόνων

Με την έκδοση του Κανονισμού 579/2012 της 29^ης Ιουνίου 2012, καθορίζονται οι νέες απαιτήσεις επισήμανσης αλλεργιογόνων συστατικών που μπορεί να υπάρξουν σε οίνους λόγω της διαδικασίας παραγωγής τους

Συγκεκριμένα θα πρέπει στο εξής να επισημαίνονται ως αλλεργιογόνα όχι μόνο οι ενώσεις θειώδους οξέος, αλλά και προϊόντα αυγού ή/και γάλακτος που χρησιμοποιούνται στην διαδικασία της οινοποίησης. Υποχρέωση επισήμανσης υπάρχει στην περίπτωση που η παρουσία τους μπορεί να ανιχνευθεί στο τελικό προϊόν σύμφωνα με τις μεθόδους ανάλυσης που περιγράφονται στο άρθρο 120ζ του Κανονισμού 1234/2007 για την Κοινή Οργάνωση Αγορών.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με ανάλυση με ELISA (βάσει των μεθόδων που προτείνονται από τον Διεθνή Οργανισμό Αμπέλου & Οίνου), το όριο ανίχνευσης είναι 0,25mg/l.

Σε αυτήν την περίπτωση, οι ακόλουθες εκφράσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

Ενδείξεις σχετικές με τις ενώσεις του θειώδους οξέος	Ενδείξεις σχετικές με το αυγό και τα προϊόντα με βάση το αυγό	Ενδείξεις σχετικές με το γάλα και τα προϊόντα γάλακτος
«θειώδη», «διοξείδιο του θείου» ή «ανυδρίτης του θειώδους οξέος»	«αυγό», «πρωτεΐνη αυγού», «προϊόν αυγού», «λυσοζύμη αυγού» ή «αλβουμίνη αυγού»	«γάλα», «προϊόντα γάλακτος», «καζεΐνη γάλακτος» ή «πρωτεΐνη γάλακτος»

Επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα και περαιτέρω απεικόνισης των παραπάνω εκφράσεων με εικονογράμματα

 

Ο Κανονισμός εφαρμόζεται, όσον αφορά τις ενδείξεις τις σχετικές με το γάλα και τα προϊόντα γάλακτος καθώς και το αυγό και τα προϊόντα με βάση το αυγό στους οίνους οι οποίοι  έχουν παραχθεί, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, από σταφύλια εσοδείας των ετών 2012 και επόμενων και έχουν επισημανθεί μετά την 30η  Ιουνίου 2012.

Βόειο κρέας

Ο Κανονισμός 1760/2000 (ενοποιημένο κείμενο) περιγράφει τη θέσπιση συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των βοοειδών και την επισήμανση του βοείου κρέατος και των προϊόντων με βάση το βόειο κρέας. Οι απαιτήσεις για την επισήμανση του βοείου κρέατος και των προϊόντων με βάση το βόειο κρέας περιγράφονται στον Κανονισμό 1825/2000 (ενοποιημένο κείμενο).

Αλιεύματα

Ο Κανονισμός 104/2000 αναφέρεται στην κοινή οργάνωση των αγορών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας

Σύμφωνα με τον Κανονισμό αυτό, υποχρεωτικά στοιχεία επισήμανσης αλιευμάτων (πέραν των υποχρεωτικών από την Οδηγία 2000/13 ή τον Κανονισμό 853/2004 ενδείξεων ) είναι:

α) η εμπορική ονομασία του είδους

β) η μέθοδος παραγωγής (αλιεία στη θάλασσα ή στα εσωτερικά ύδατα ή εκτροφή)

γ) η περιοχή αλίευσης

Αναλυτικά οι υποχρεώσεις επισήμανσης των αλιευμάτων αναφέρονται στον Κανονισμό 2065/2001

Φρούτα & Λαχανικά

Στον Κανονισμό 1580/2007 γίνεται αναφορά στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της νομοθεσίας για την επισήμανση φρούτων και λαχανικών

Κακάο, σοκολάτα

Οδηγία 2000/36 για τα προιόντα κακάο και σοκολάτας

Ελαιόλαδο

Οι κανόνες εμπορίας και επισήμανσης του ελαιοάδου καθορίζονται από τον Κανονισμό 29/2012

ΝΕΟ Με τον Κανονισμό 357/2012 της 24^ης Απριλίου 2012, τροποποιείται η παράγραφος 2, του άρθρου 12 του Κανονισμού 29/2012 ως προς το χρόνο παραμονής στην αγορά των προιόντων που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του Κανονισμού 1019/2002.

Πιο συγκεκριμένα τα προϊόντα που έχουν παραχθεί και σημανθεί στην Ένωση ή έχουν εισαχθεί στην Ένωση και τεθεί σε ελεύθερη κυκλοφορία σύμφωνα με τον κανονισμό 1019/2002 πριν από την 1η Ιανουαρίου 2013 (αντί της 1ης Ιουλίου 2012 που προέβλεπε ο Κανονισμός), μπορούν να τεθούν στο εμπόριο μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων

Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί

Οι απαιτήσεις σχετικά με την ιχνηλασιμότητα και την επισήμανση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών και την ιχνηλασιμότητα τροφίμων και ζωοτροφών που παράγονται από γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς περιγράφονται στον Κανονισμό 1830/2003 (ενοποιημένο κείμενο)

Αναγνώριση παρτίδας

Οδηγία 89/396 (ενοποιημένο κείμενο) σχετικά με τις ενδείξεις ή τα σήματα που επιτρέπουν την αναγνώριση της παρτίδας στην οποία ανήκει ένα τρόφιμο

Προσυσκευασίες τροφίμων – δηλούμενο βάρος

Οδηγία 76/211 (ενοποιημένο κείμενο) περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των αναφερομένων στην προπαρασκευή σε μάζα ή όγκο ορισμένων προϊόντων σε προσυσκευασία

Οδηγία 75/106 (ενοποιημένο κείμενο) περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των Κρατών μελών των αναφερομένων στην προσυσκευασία κατ' όγκον ορισμένων προσυσκευασμένων υγρών

Βοηθητικά έγγραφα

Ποσοτική Δήλωση Συστατικών - QUID

Ελληνική Νομοθεσία

Οι οριζόντιες κοινοτικές διατάξεις για την επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο (Κώδικας Τροφίμων & Ποτών Άρθρο 11 ). Η ενσωμάτωση της κοινοτικής νομοθεσίας για τη διατροφική επισήμανση εχει γίνει στο Άρθρο 11α του Κώδικα.

Σημειώνεται ότι με την εφαρμογή του νέου Κανονισμού παύει η ισχύς των άρθρων 11 και 11α

Αλιεύματα

Στο Άρθρο 101 της Αγορανομικής Διάταξης 7/09 γίνεται αναφορά στο ποσοστό του επίπαγου των κατεψυγμένων αλιευμάτων (Κατεβάστε την αγορανομική διάταξη)

Πρότυπα Codex Alimentarius

Συλλογή Προτύπων Codex Alimentarius σχετικών με την επισήμανση

Στο κείμενο αυτό θα βρείτε τα παρακάτω Πρότυπα:

1. CODEX STAN 1-1985 - GENERAL STANDARD FOR THE LABELLING OF PRE-PACKAGED FOODS
2. CODEX STAN 107-1981 - GENERAL STANDARD FOR THE LABELLING OF FOOD ADDITIVES WHEN SOLD AS SUCH
3. CODEX STAN 146-1985 - GENERAL STANDARD FOR THE LABELLING OF AND CLAIMS FOR PRE-PACKAGED FOODS FOR SPECIAL DIETARY USES
4. CAC/GL 1-1979 - GENERAL GUIDELINES ON CLAIMS
5. CAC/GL 2-1985 - GUIDELINES ON NUTRITION LABELLING
6. CAC/GL 23-1997 - GUIDELINES FOR USE OF NUTRITION AND HEALTH CLAIMS
7. CAC/GL 24-1997 - GENERAL GUIDELINES FOR USE OF THE TERM “HALAL
8. http://www.foodbites.eu/j15/en/nomothesia/prodiagrafes/episimansi